PENJELASAN MENGENAI TARAF HADIS DALAM KITAB FADHAIL AMAL
DI SINI DIMUATKAN HASIL KAJIAN TERHADAP
~ FADHAIL SOLAH
~ FADHAIL ZIKIR
FADHAIL SOLAH
Berikut merupakan kesimpulan daripada “Kajian 40 Hadith di dalam Kitab Fadāil al-Solah” oleh al-Allāmah al-Muhaddith al-Syeikh Muhammad Zakariyā al-Kandahlawī yang dihasilkan oleh para pelajar Ilmu Hadis di bawah bimbingan Dr. Asmadi Sakat (UKM):
Berdasarkan kepada latar belakang pengarang, beliau merupakan seorang ulama yang terkenal di dalam bidang hadis sehingga beliau digelar sebagai Ra’is al-Syeikh al-Allamah al-Muhaddith.
Maulana Muhammad Zakariya memiliki 2 manhaj dan metode penulisan iaitu manhaj penulisan untuk orang awam dan manhaj penulisan untuk alim ulama yang mana setiap daripada kedua-duanya memiliki kaedah dan caranya yang tersendiri dalam menyampaikan penulisan.
Dalam permasalahan hadith dhaif, beliau berpegang dengan pendapat jumhur muhaddith bahawa harus menyebut hadith dhaif tanpa menyebut keterangan sebab kelemahannya dengan syarat hadith tersebut tidak bersangkut atau ada kaitan dengan permasalahan aqidah, halal dan haram, hukum-hukum syariah. Juga untuk pengajaran, taghrib dan tarhib, kelebihan-kelebihan amal dan yang seumpama dengannya. Boleh beramal dengan hadith dhaif hanya dalam urusan fadāil (kelebihan-kelebihan amal), al-manāqib, al-targhib wa al-tarhīb (galakan kepada amalan dan ancaman meninggalkan amalan) sahaja dan tidak boleh beramal dengannya dalam urusan halal dan haram terutamanya urusan aqidah.
Para ulama hadith telah sebulat suara bahawa terdapat hadith yang boleh dinaik taraf martabat atau statusnya ke satu taraf yang lebih tinggi dari martabatnya yang asal dengan syarat kelemahan hadith tersebut hendaklah lemah yang sederhana.
Jenis-jenis hadith yang boleh dinaik taraf martabatnya kepada darjat yang lebih tinggi daripada darjatnya yang asal ialah al-hadith al-hasan lizatih, al-hasan li ghairih, al-mu’allaq, al-mursal, al-mu’dal, al-munqati’, almudallas, al-mursal al-khafie, hadith majhul al-hal, hadith majhul al-‘ain, hadith al-mubham hadith al-mukhtalit, hadith al-mutalaqqin.
Hadith daripada perawi yang berdusta, dituduh sebagai pendusta, fasiq, hadith al-syaz dan hadith al-ma’lul merupakan klasifikasi-klasifikasi hadith yang tidak dapat dinaik taraf kedudukannya kepada hasan li ghairih disebabkan terlalu lemah dan riwayat-riwayat yang lain tidak dapat mengangkatnya kepada kedudukan yang lebih tinggai dari kedudukannya yang asal.
Jenis-jenis hadith yang tidak boleh dinaik taraf ialah hadith mawdu’ , hadith al-matruk, hadith al-munkar, hadith al-syaz dengan jenis-jenis iaitu almudraj, al-mudtarib, al-musahhaf, al-muharraf dan al-ma’lul.
Dapatan daripada penelitian penulis, daripada 40 hadith yang terdapat di dalam Fadāil al-Solah hadith yang berstatus sahih ialah hadith 1, 3, 11, 12, 14, 18, 19, 20, 24, 25, 27 dan 32. Hadith yang berstatus hasan ialah hadith 2, 4, 6, 7, 21, 22, 23, 28 dan 31. Hadith yang berstatus hasan selepas dikuatkan dengan riwayat sokongan ialah hadith 5, 8, 9 dan 10. Hadith yang berstatus dhaif tetapi boleh digunakan dalam konteks al-tarhīb ialah hadith 13, 16, 17, 26 dan 29. Kata-kata ulama yang terdapat di dalam kitab ini yang mana sesuai bagi tujuan al-tarhīb ialah hadith 15. Hadith yang ke 30 penulis tawaqufkan penilaian terhadapnya kerana tidak menemui kitab asal bagi hadith tersebut.
Saranan Dan Cadangan
Semua pihak termasuk para ulama dan ahli agama seharusnya memberi perhatian dan mengambil berat mengenai metode hadith mutāba’at dan syawāhid sebagai riwayat sokongan yang menjadi salah satu faktor pemangkin kenaikan taraf hadith yang berstatus dhaif kepada hasan li ghairih.
Daripada penganalisaan yang telah dibuat, penulis mendapati jumhur ulama di dalam beramal dengan hadis dhaif mengenakan beberapa syarat tertentu. Lantaran itu, janganlah terlalu cepat menolak sesuatu hadis disebabkan kelemahannya kerana kadangkala apa yang dikatakan sebagai kelemahan itu hanyalah pada sanadnya sahaja sedangkan matannya sahih dan selari dengan nas al-Quran atau dibantu oleh hadis sahih yang lain atau terdapat hadis lain daripada jalan riwayat yang lain yang boleh meningkatkan kedudukan hadis tersebut.
Berdasarkan kajian penulis terhadap buku karangan Mawlana Zakariya penulis mendapati terdapat beberapa buah hadith dhaif yang terkandung di dalam buku tersebut. Namun begitu hadith dhaif yang dikemukakan oleh beliau tidak terlalu dhaif dan tidak bercanggah dengan dalil-dalil syariat. Di samping itu beliau juga telah mengemukakan dalil-dalil samada dari al-Quran atau alsunnah yang lain untuk menyokong dan mengukuhkan hadith yang utama.
Penulis juga mendapati bahawa pengarang telah mengikuti metodologi para ulama hadis yang terdahulu dalam mengukuhkan hadith. Pengunaan hadith dhaif oleh beliau dalam kitabnya tidak bercanggah dengan syarat para ulama hadith yang terdahulu. Oleh itu, dakwaan yang mengatakan bahawa kitab-kitab karangan beliau tidak boleh dipakai adalah tidak benar dan tidak berasas.
Umat Islam seharusnya mengelakkan serta menjauhkan diri daripada mengeluarkan sesuatu kenyataan yang mengelirukan sekiranya perkara tersebut berada di luar kepakaran dan pengetahuan mereka.
Cadangan penulis kepada sesiapa yang ingin membuat kajian mengenai tajuk ini hendaklah memahami manhaj dan metode yang digunapakai oleh al-Kandahlawī serta menguasai kitab-kitab sumber asli bagi menjadikan kajian tersebut lebih berkualiti dan bermutu tinggi.
Kesimpulan
Pengaplikasian metode hadith mutāba’at dan syawahid sebagai riwayat sokongan yang menjadi salah satu faktor pemangkin kenaikan taraf hadith yang berstatus dhaif kepada hasan li ghairih merupakan manhaj yang digunapakai oleh al-Kandahlawī dan ulama sebelumnya dalam bidang penulisan hadith. Cara ini dilakukan menunjukkan kealiman dan kepakaran beliau di dalam bidang hadith. Sehubungan dengan itu manhaj ini boleh digunapakai sekiranya seseorang itu benar-benar mahir dalam bidang takhrij hadith.
FADHAIL ZIKIR
Selain Kitab Fadhail Solah, kitab Fadhail Zikir juga telah disemak di bawah seliaan Dr. Asmadi.
HASIL KAJIAN TERHADAP FADILAT ZIKIR (SALAH SATU KITAB DALAM HIMPUNAN FADILAT AMAL)
Setelah selesai kajian terhadap 40 hadith di dalam kitab Fadilat al-Dhikr, penulis dapat membuat beberapa kesimpulan, iaitu:-
1. Penulis mendapati pengarang hanya merujuk kepada sumber yang asal iaitu pengarang memetik hadith daripada kitab-kitab yang dikarang oleh ulama’ hadith yang muktabar seperti al-Bukhari, Muslim, al-Tirmidhi, Abu Dawud, al-Nasa’i, Imam Ahmad dan yang lain tanpa merujuk kepada hadith bukan daripada sumber asal. Antara implikasi menukilkan hadith bukan daripada sumber asal iaitu kitab-kitab hadith ialah tidak dapat memastikan kesahihan sesuatu hadith secara pasti, malah hanya berdasarkan keyakinan kepada pengarang yang dirujuk.
2. Dalam penulisan hadith pengarang mengunakan kaedah meletak sanad, matan dan hukum hadith tersebut. Dalam meriwayatkan dan menukilkan sesebuah hadith dalam kitabnya beliau akan menyatakan sanad hadith tersebut dari pembuku hadith sehinggalah kepada Rasulullah s.a.w seperti dalam kitabnya Awjaz al-Masalik, selepas menyatakan matan hadith tersebut beliau menjelaskan jenis dan hukum hadith tersebut samada mursal, munqati’, daif, sahih dan sebagainya.
3. Pengarang memilih hadith dari hadith sahih hingga hadith yang berstatus daif, namun demikian, penulis tidak mengesan walau satu pun hadith yang berstatus mawduk iaitu berstatus palsu.
4. Walaupun satu-satu hadith berstatus daif yang dipetik pengarang, namun setiap hadith tersebut mempunyai riwayat mutābaat dan syawahid yang berfungsi sebagai riwayat sokongan yang menjadi salah satu faktor pemangkin kenaikan taraf hadith yang berstatus dacif kepada hasan li ghairih. Ini merupakan antara tujuan asal kajian ini dibuat iaitu untuk mengenalpasti dan mengkaji metod penulisan dan penyusunan kitab oleh Shaykh al-Hadith Mawlānā Muhammad Zakariyya al-Kandahlawi.
5. Shaykh al-Hadith Mawlānā Muhammad Zakariyya al-Kandahlawi berpegang kepada pendapat jumhur yang membolehkan penggunaan hadis daif untuk Fadhail Amal.
Penukilan hadith daripada sudut sumber
1. Sumber daripada kitab hadith
Hasil kajian mendapati 40 buah hadith atau 100% dinuqil dari kitab-kitab hadith. Walaubagaimanapun, dua kitab hadith utama iaitu sahih al-Bukhari atau sahih Muslim tidak dinyatakan disini kerana seperti yang dinyatakan sebelum ini, penulis tidak memetik hadith dari dua kitab sahih ini kerana tumpuan hanya diberikan kepada sanad-sanad selain sanad dari Imam al-Bukhari atau Imam Muslim sahaja. Jumlah keseluruhan hadith dari kitab Fadilat al-Dhikr berjumlah 80 hadith dan hampir keseluruhan 40 hadith yang tidak dipetik oleh penulis adalah merupakan sumber daripada dua kitab sahih ini.
Berikut adalah perincian hadith yang dikaji:
i. Sunan al-Tirmidhi hadith bernombor 1, 2, 9, 13, 14, 17, 30, 31, 34 dan 40.
ii. Musnad Ahmad hadith bernombor 6, 7, 11, 12, 18, 20, 27, 35 dan 37.
iii. al-Mucjam al-kabir oleh al-Tabrani hadith bernombor 3, 4, 21, 22, 26 dan 28.
iv. Sunan ibn Majah hadith bernombor 24, 29, 32, 38 dan 39.
v. Sunan al-Nasa’i hadith bernombor 15 dan 36.
vi. Mustadrak al-Hakim hadith bernombor 16 dan 33.
vii. Musnad Abu Yala hadith bernombor 19 dan 25.
Status hadith
Analisis terhadap 40 hadith di dalam kitab ini mengikut hukum setiap hadith dapat dibahagikan kepada 4 bahagian iaitu:-
i. hadith Sahih 14 hadith iaitu 35%
ii. hadith Hasan 13 hadith iaitu 32.5%
iii. hadith Daif 13 hadith iaitu 32.5%
iv. hadith Mawdu 0 hadith iaitu 0%
Kesimpulan Dan Saranan
Fadilat al-Dhikr merupakan satu bahagian dari kitab fadilat amal yang digunakan oleh pengikut jemmah Tabligh di seluruh dunia dan kitab ini telah diterjemah hampir kesemua bahasa di dunia ini.
Hasil kajian daripada 40 hadith dalam kitab ini, didapati bahawa jumlah bilangan hadith Sahih dan hadith Hasan berjumlah 27 hadith, jumlah ini tidak termasuk hadith baki 40 hadith yang tidak sempat dikaji oleh penulis iaitu majoriti hadith tersebut dinuqil dari dua kitab hadith utama hadith iaitu sahih al-Bukhari atau sahih Muslim. Setelah kajian ini dibuat, tiada satu pun hadith mawduk yang dapat dijumpai, ini bermakna tiada masalah bagi kita semua untuk terus membaca dan membuat kajian tentang kitab ini lagi.
Penulis ingin memberikan beberapa cadangan dan saranan iaitu:
1. Kitab ini hendaklah dijadikan bahan wajib bacaan harian samada dibaca dirumah,masjid atau disurau kerana kitab ini hanya membicarakan tentang kelebihan amal dan galakan dalam beribadat tanpa menyentuh isu-isu khilafiah yang hanya layak dibicarakan oleh alim ulama’ sahaja. Selain itu, Shaykh al-Hadith Mawlānā Muhammad Zakariyya al-Kandahlawi mensyarahkan sesuatu hadith menggunakan bahasa yang mudah dan senang difahami oleh orang awam dalam memahami maksud hadith.
2. Mengadakan seminar dan diskusi karya tulisan Shaykh al-Hadith Mawlānā Muhammad Zakariyya al-Kandahlawi bagi mendedahkan kepentingan pengajian hadith secara riwayah dan dirayah kepada ulama semasa dan masyarakat.
3. Mewujudkan Jawatankuasa Khas bagi mengumpulkan kajian mengenai semua hadith kitab ini seterusnya dicetak dengan menyertakan ulasan mengenai setiap hadith berkaitan.
4. Kajian takhrij hadith perlu didedahkan kepada masyarakat dengan mengeluarkan artikel-artikel berkaitan didalam majalah dan akhbar.
Akhirnya penulis memohon beribu kemaafan di atas segala kekurangan yang ada di dalam kajian ini. Penulis berpendirian bahawa pendapat penulis yang terdapat dalam kajian ini sekiranya bertentangan dengan nas-nas al-Quran dan hadith-hadith Nabi SAW yang sahih, maka penulis kembali merujuk kepada kedua-duanya. Penulis juga bersedia menerima sebarang teguran dan pandangan untuk kebaikan bersama serta Islam yang tercinta ini.
Semoga kajian ini dengan izin Allah SWT dapat memberi manfaat kepada pencinta ilmu dan umat Islam di seluruh dunia serta menjadi amalan jariah kepada penulisnya.
Oleh: Ustaz Faris Alwi
MORAL
Sebelum kitab ini disebarkan kepada umum, ianya telah disemak oleh para ulama Deobandi terutama di Mazahirul Ulum Sahanranpur.
Adapun persoalan, mengapa kitab ini dikatakan mengandungi hadis palsu, ianya adalah kerana ahli hadis yang berpegang kepada pendapat yang syadid (keras) sedangkan ada ulama hadis meletakkan hadis itu sebagai dhaif, bukan palsu.
Jemaah Tabligh telah hampir 20 tahun menjadikan kitab ini sebagai bacaan untuk tujuan TARGHIB (galakan) dan TARHIB (ancaman). Maka, telah berjuta-juta manusia telah mendapat kesedaran akan kepentingan mendirikan solat berjemaah di masjid pada awal waktu, melazimi bacaan al Quran dan menghantar anak ke madrasah untuk belajar alim dan menjadi hafiz.
Banyak lagi jasa kitab ini kepada umat Islam.
(Sumber: Daripada Kajian yang dijalankan oleh pelajar ilmu hadis Jabatan al-Quran dan as-Sunnah di bawah seliaan Dr. Asmadi Sakat)
Buyaathaillah's Blog 